سوره اِسراء آیه 66
(66) رَبُّکُمُ الَّذِی یُزْجِی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ لِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ کَانَ بِکُمْ رَحِیماً
پروردگار شما کسی است که برایتان کشتی را در دریا به حرکت درمی آورد، تا با تلاش خود از فضل و رحمتش بهره برید. البتّه او همواره نسبت به شما مهربان است.
نکته ها:
راههای دریایی از نظرِ ارزانی، همیشگی و عمومی بودن، نقش خوبی در نقل و انتقال اشخاص و اجناس دارد و برکات کشتیرانی در حمل و نقل بار و مسافر و ماهیگیری، فراوان است. سهم دریا در اکسیژن سازی، تولید بخار و ابر و باران، پرورش ماهی و شگفتی های جمادی و گیاهی و حیوانی آن بسیار است. در دعای جوشن کبیر می خوانیم: «یا مَن فی البحر عجائبه».
پیام ها:
1- تأمین نیازهای مادّی انسان، نشانه ی قدرت خداوند بر کفایت انسان است. (کفی بربّک وکیلاً ربّکم الذی...)
2- امکانات وفضل از سوی خداست و کار و تلاش از ما. (یزجی، لتبتغوا من فضله)
3- آنچه از نعمت های دریا به دست می آوریم، تفضّل اوست. (من فضله)
4- ربوبیّت خداوند همراه رحمتِ دائمی اوست. (ربّکم... کان بکم رحیماً)
سوره اِسراء آیه 67
(67) وَإِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّکُمْ إِلَی الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَکَانَ الْإِنْسَنُ کَفُوراً
وهرگاه در دریا به شما محنت و رنج رسد، هر که را جز خداوند می خوانید، محو وگم می شود، پس چون شما را نجات دهد و به خشکی رساند، از او رومی گردانید. وانسان بسیار ناسپاس است.
نکته ها:
یکی از دلایل فطری بودن توحید، این است که انسان در حالت درماندگی و ناامیدی از همه وسایل مادّی، متوجّه یک نقطه غیبی می شود که او را نجات دهد.
شخصی منکر خدا، از امام صادق علیه السلام دلیلی بر اثبات خدا می خواست. حضرت پرسید: آیا تاکنون سوار کشتی شده ای که دچار حادثه شود؟ گفت: آری، یک بار در سفری دریایی کشتی ما متلاشی شد و من بر تخته پاره ای سوار شدم. امام پرسید: آیا در آن هنگام، دل تو متوجّه قدرتی بود که تو را نجات دهد؟ گفت: آری. فرمود: همان قدرت غیبی، خداست.
پیام ها:
1- ایمان و توبه ی موسمی و موضعی ارزشی ندارد. (مسّکم الضرّ...)
2- در گرداب خطر، انسان یکتاپرست می شود، (الاّ ایاه) و نارسایی همه ی اسباب ظاهری و پنداری روشن می گردد. (ضلّ من تدعون)
3- فاصله گرفتن از وسایل مادّی، عامل درک بهتر حقایق است. (مسکم الضر فی البحر ضلّ من تدعون الاّ ایّاه)
4- جز خداوند، هر معبودی محو و نابود می شود. (ضلّ من تدعون الاّ ایّاه)
5 - دعای خالصانه مستجاب می شود. (الاّ ایّاه فلمّا نجّاکم)
6- آسایش، عامل غفلت است. (نجّاکم الی البَرّ اعرضتم)
7- جاذبه های دنیا به قدری دلفریب است که انسان پس از ساعتی نجات از مهلکه، همه چیز را فراموش می کند. (فلمّا نجّاکم... اعرضتم)
8 - فراموش کردن خداوند پس از نجات، جلوه ی روشن کفران است. (و کان الانسان کفوراً)
سوره اِسراء آیه 68
(68) أَفَأَمِنتُمْ أَن یَخْسِفَ بِکُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِباً ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَکُمْ وَکِیلاً
پس آیا ایمن شده اید از این که شما را در ناحیه ی خشکی (به قهر خود) فرو برد، یا باران ریگ بر شما بباراند، سپس نگهبانی برای خود نیابید؟
نکته ها:
هلاکت اقوام پیشین، به گونه های متفاوت بوده است؛ خداوند برخی متجاوزان و دشمنان را در زمین فرو برد، بعضی را در دریا غرق کرد، بعضی را سنگباران و با صاعقه ی آسمانی نابود کرد. پس دست خدا برای هلاکت کفّار باز است، اگر امروز شما را از دریا به سلامت به ساحل رساند، گمان نکنید راهی برای تنبیه شما نیست! یا دیگر عذاب نمی شوید.
پیام ها:
1- به نعمت های الهی مغرور نشویم. (نجّاکم... افأمنتم) نجات از یک حادثه، نشانه نجات ابدی نیست، شاید دروقتی دیگر یا نقطه ای دیگر دچار مصیبت شویم.
2- احساس امنیّت از عقوبت، زمینه ساز غفلت و تجاوز است. (أفامنتم)
3- انسان در هر لحظه و هر جا که باشد، در دست قدرت خداست و خشکی و دریا برای قهر خدا فرق نمی کند. (یخسف بکم جانب البَرّ)
4- در برابر قهر خدا، هیچ قدرت وتکیه گاهی نیست. (ثمّ لاتجدوا لکم وکیلاً)