سوره اِسراء آیه 61
(61) وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَئِکَةِ اسْجُدُواْ لِأَدَمَ فَسَجَدُواْ إِلَّا إِبْلِیسَ قَالَ ءَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِیناً
و به یادآور زمانی که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید. پس سجده گردند، مگر ابلیس که گفت: آیا برای کسی سجده کنم که از گل آفریده ای؟!
نکته ها:
در قرآن بارها به مسأله ی سجود فرشتگان و سرپیچی ابلیس اشاره شده است.
ابلیس، از جنّ است، (کان من الجنّ)**کهف، 50.*** ولشکریانی دارد، (وجنودابلیس اجمعون)**شعراء، 95.*** و سپاه او پیاده و سواره، (و اجلب علیهم بخیلک و رجلک)**اسراء، 64.*** و عامل انحراف و سجده نکردنش نیز قیاس خاک و آتش بود. (خلقتنی من نارٍ و خلقته من طین)**اعراف، 12.***
پیام ها:
1- سجده برای غیر خدا، اما به فرمان خداوند، مانعی ندارد. (قلنا...اسجدوا لآدم)
2- انسان گل سرسبد موجودات است، چرا که فرشتگان معصوم در برابر او سجده کردند. (اسجدوا لآدم فسجدوا)
3- فرشتگان، تسلیم فرمان خدایند. (اسجدوا... فسجدوا)
4- اعتقاد به برتری های موهوم، شیطانی است، زیرا شیطان، به برتری نوع خود عقیده داشت. (ءاسجد لمن خلقت طیناً)
5 - اعتراض به حکمت، عدل وامر خدا، بدتر از سجده نکردن است. (ءاسجد...)
6- ابلیس موجودی سنجش گر و دارای اختیار است. (الاّ ابلیس ءاسجد...)
7- اجتهاد در مقابل نصّ ممنوع است. (ابلیس، در برابر نصّ خداوند، اجتهاد کرد) (قلنا... اسجدوا... ءاسجد لمن خلقت طیناً)
8 - ریشه ی معصیت گاهی خودبرتربینی است. (ءاسجد لمن خلقت طیناً)
9- حسد ابلیس، چشم حقیقت بین او را بست، خاک و گل بودن آدم را دید، ولی روح الهی (نفخت فیه من روحی)**حجر، 29.*** او را ندید. (ءاسجد... طیناً)
10- ابلیس ملاک ارزش را عناصر مادّی می پندارد. (طیناً)
سوره اِسراء آیه 62
(62) قَالَ أَرَءَیْتَکَ هَذَا الَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَمَةِ
لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلَّا قَلِیلاً
ابلیس گفت: به من خبر ده، این است آن کسی که بر من گرامی داشتی؟ اگر تا قیامت مهلتم دهی، یقیناً بر نسل او افسار زده، به زیر سلطه می کشم، مگر اندکی را.
نکته ها:
«أرأیت» به معنای «اخْبرنی»، به من خبر ده می باشد. «اَحتنکنّ» از «حَنک»، طنابی است که به گردن حیوان انداخته و او را می کشند. «اِحتناک»، به معنای از ریشه درآوردن و سلطه ی کامل یافتن نیز می باشد.**مفردات راغب.***
پیام ها:
1- خودپرستی، انسان را به طغیان در برابر خدا می کشد. (هذا الّذی کرّمت علیّ)
2- دل کندن از جاه و مقام، یکی از سخت ترین امتحانات است. (کرمت علی)**در سخن بزرگان آمده است: «آخر ما یخرج من قلوب الصدّیقین حُبّ الجاه» آخرین چیزی که انسان در خودسازی از آن دل می کند، جاه و مقام است.***
3- حسادت، به تدریج به کینه تبدیل می شود. (لئن اخّرتن ...)
4- برخی حسدها وکینه ها نسل های آینده را نیز در برمی گیرد. (ذرّیته)
5 - ابلیس هم از قیامت آگاه بود و هم به آن ایمان داشت. (اخّرتن الی یوم القیامة)
6- انسان در برابر وسوسه های شیطان، آزاد است و حقّ انتخاب دارد. (الاّ قلیلاً)
7- برخی مردم، از خطر سلطه ی ابلیس درامانند. (الاّ قلیلاً)
سوره اِسراء آیه 63
(63) قَالَ اذْهَبْ فَمَن تَبِعَکَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآؤُکُمْ جَزَآءً مَّوْفُوراً
(خداوند به ابلیس) گفت : برو، هر کس از آدمیان از تو پیروی کند، قطعاً کیفرتان دوزخ است، کیفری کامل!
پیام ها:
1- خداوند تقاضای مهلت خواهی ابلیس را پذیرفت. (اذهب)
2- انسان در پذیرش راه خدا یا پیروی از شیطان، آزاد است. (فمن تبعک)
3- جایگاه ابلیس و پیروانش دوزخ است. (جزائکم جهنّم)
4- کیفر الهی کامل است، گنهکاران هم کیفر گناهان خودرا می چشند، هم کیفر گمراه کردن دیگران را به طور کامل دریافت می کنند. (موفورا)