سوره اِسراء آیه 54
(54) رَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِکُمْ إِن یَشَأْ یَرْحَمْکُمْ أَوْ إِن یَشَأْ یُعَذِّبْکُمْ وَمَآ أَرْسَلْنَکَ عَلَیْهِمْ وَکِیلاً
پروردگار شما به شما داناتر است، اگر بخواهد بر شما رحمت می آورد، یا اگر بخواهد (به خاطر کردارتان) شما را عذاب می کند. و ما تو را به عنوان وکیل مردم نفرستادیم (تا به ایمان آوردن مجبورشان کنی).
نکته ها:
در آیه ی قبل، تأکید بر خوب حرف زدن بود، در این آیه نمونه هایی از آن بیان شده است: انسان خود را برتر از دیگران نداند، آنان را تحقیر نکند و حتّی به کفّار نگوید: شما اهل دوزخید و ما اهل بهشت، چرا که چنین روشی، سبب فتنه می شود. به علاوه ما چه می دانیم عاقبت خوش با کیست؟ خدا آگاه تر است، اگر بخواهد می بخشد یا عذاب می کند.
پیام ها:
1- به ایمان خود مغرور نشویم. (ربّکم اعلم بکم)
2- کارهای الهی، بر اساس علم اوست. (اعلم بکم، یرحمکم، یعذّبکم)
3- علم خدا ومهر و قهر او، از شئون ربوبیّت خداست. (ربّکم، یرحمکم، یعذّبکم)
4- سخن از رحمت و عطوفت، پیش از قهر و عذاب است. (یرحمکم، یعذّبکم)
5 - انسان باید بین خوف و رجا باشد. (یرحمکم، یعذّبکم)
6- انسان ها در انتخاب عقیده آزادند، حتّی پیامبران هم مأمور اجبار مردم بر ایمان نیستند. (ما ارسلناک علیهم وکیلاً)
7- مبلّغ دین، نباید خود را وکیل و سرپرست مردم بداند. (وکیلاً)
سوره اِسراء آیه 55
(55) وَرَبُّکَ أَعْلَمُ بِمَن فِی السَّمَوَ تِ وَالْأَرْضِ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّنَ عَلَی بَعْضٍ وَءَاتَیْنَا دَاوُدَ زَبُوراً
و پروردگارت به هر که در آسمان ها و زمین است، داناتر است. و البتّه ما بعضی از پیامبران را بر بعض دیگر برتری بخشیدیم و به داود زبور دادیم.
نکته ها:
در آیه ی قبل، علم خدا به انسان ها مطرح شد، اینجا علم او به همه ی موجودات آسمانی و زمینی بیان شده است.
در احادیث آمده است: پیامبران، یکصد وبیست وچهار هزار نفر بوده اند؛ بعضی از آنان مبعوث بر همه ی مردم و دارای کتاب آسمانی بودند، برخی نیز در منطقه یا بر قوم خاصّی مأمور بودند وتحت فرمان پیامبر بزرگ تری انجام وظیفه می کردند.
پیام ها:
1- پیامبران تحت توجّه خاصّ الهی می باشند. (ربّک)
2- عالم، محضر خداست و او بر همه چیز آگاه است. (ربّک اعلم)
3- در آسمان ها نیز موجودات با شعور وجود دارند. (من فی السموات)
4- در میان پیامبران نیز سلسله مراتب و برتری وجود دارد. حتی بهترین افراد و متّقین با هم یکسان نیستند. (فضّلنا)
5 - تفاوت و برتری دادن های الهی، بر اساس علم همه جانبه ی او بر همه چیز و همه کس است. (ربّک اعلم، فضّلنا)
6- کتاب آسمانی، از نشانه های برتری یک پیامبر است. (فضّلنا، آتینا داود زبوراً)
7- برتری فرهنگی، اساسی ترین برتری است، نه مال ومقام وعمر. (فضّلنا، زبوراً)
سوره اِسراء آیه 56
(56) قُلِ ادْعُواْ الَّذِینَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلَا یَمْلِکُونَ کَشْفَ الضُّرِّ عَنکُمْ وَ لَا تَحْوِیلاً
بگو: کسانی را که غیر خداوند گمان می کردید (که معبود شمایند) بخوانید. که آنها نه مشکلی را می توانند از شما برطرف کنند و نه تغییری در آن دهند.
پیام ها:
1- سراغ غیر خدا رفتن و به آن امید داشتن، خیالی بیش نیست. (زعمتم)
2- در شیوه ی تبلیغ، ضمن آنکه باید حقیقت را بیان کرد، باید مردم را در انتخاب به حال خود گذاشت تا آن را با اختیار رد کرده یا بپذیرند. (قل ادعوا الّذین زعمتم... لایملکون کشف الضّر)
3- انگیزه ی پرستش، پناهجویی به یک قدرت است و بت ها این توان را ندارند. (فلا یملکون کشف الضّر)
4- غیر خدا، نه می تواند خطر را رفع کند و نه آن را به دیگری برگرداند، آن را تبدیل کند و یا تخفیف دهد. (کشف الضّر، تحویلاً) (عقیده به شفاعت اولیای خدا برای رفع مشکلات و عذاب، به اذن خداست و حساب دیگری دارد.)