سوره اِسراء آیه 39
(39) ذَلِکَ مِمَّآ أَوْحَی إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ وَلَاتَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً ءَاخَرَ فَتُلْقَی فِی جَهَنَّمَ مَلُوماً مَّدْحُوراً
این (دستورات) از حکمت هایی است که پروردگارت بر تو وحی کرده است، و با خدا معبودی دیگر قرار نده که سرزنش شده و رانده، در دوزخ افکنده خواهی شد.
نکته ها:
برخی مفسّران می گویند: مراد از «حکمت»، احکام ثابتی است که در آیات قبل گفته شده و در ادیان دیگر هم بوده و نسخ شدنی نیست.
در آیه ی 22 فرمان نهی از شرک اوّلین حکمت بود و در این آیه نیز نهی از شرک، پایان حکمت هاست.
گاهی خداوند، با خطابی تند به پیامبرش، در واقع به کفّار هشدار می دهد که امید خود را از پیامبر قطع کنند، مثل اینکه می فرماید: اگر سراغ غیر خدا بروی، به جهنّم افکنده می شوی.
پیام ها:
1- اوامر و نواهی خداوند، بر پایه ی حکمت، علم به نیازهای تربیتی بشر و مطابق با عقل است. (اوحی الیک ربّک من الحکمة)
2- عقل و فطرت، انسان را از وحی بی نیاز نمی کند، بلکه انسان نیازمند وحی است. (ذلک ممّا اوحی الیک)
3- در زشتی شرک، همین بس که اگر پیامبر نیز در پی آن رود، نابود می شود. (لاتجعل ... فتلقی فی جهّنم)
4- غیر از مکتب وحی و قانون خدا، راهها و مکاتب دیگر بیراهه است و محرومیّت وملامت ودوزخ را درپی دارد. (لاتجعل مع اللّه... فتلقی فی جهنّم)
5 - پایان شرک، دوزخ ومشرک مستحقّ دوری از رحمت خداست. (فتلقی...)
6- مشرکان در دوزخ علاوه بر سوختن، عذاب روحی نیز دارند. (مَلوما مَدحورا)
سوره اِسراء آیه 40
(40) أَفَأَصْفَکُمْ رَبُّکُم بِالْبَنِینَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَئِکَةِ إِنَثاً إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلاً عَظِیماً
آیا (می پندارید) پروردگارتان شما را با داشتن پسران برگزیده و خودش از فرشتگان، دخترانی گرفته است؟ همانا شما سخن (و تهمت) بزرگی می گویید.
نکته ها:
از جمله عقاید انحرافی مشرکان این بود که فرشتگان را دختران خدا می پنداشتند و قرآن بارها با این مسأله برخورد کرده و آن را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است، از جمله: (أم له البنات و لکم البنون)**طور، 39.***، (ألکم الذَّکَر و له الاُنثی)**نجم، 21.***
البتّه عقیده به فرزند داشتن خدا، نزد یهود و نصارا هم بوده است، ولی اعتقاد به دختر داشتن، مخصوص بت پرستان است.
پیام ها:
1- برتری پسر بر دختر، پنداری بی اساس است. (أفاصفاکم... بالبنین)
2- ربوبیّت خداوند حتّی شامل مشرکان نیز می شود. (ربّکم)
3- عقیده به فرزند داشتن خداوند، هم محکوم است و هم بی انصافی. (لتقولون قولا عظیماً)
4- پندار اینکه فرشتگان دخترند، غلط است. (الملائکة اناثا... قولا عظیما)
5 - انسان نباید آنچه را خود نمی پسندد، برای دیگران بپسندد، چه رسد آنکه برای خدا باشد! (لتقولون قولا عظیماً)
سوره اِسراء آیه 41
(41) وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِی هَذَا الْقُرْءَانِ لِیَذَّکَّرُواْ وَمَا یَزِیدُهُمْ إِلَّا نُفُوراً
وبه یقین، ما در این قرآن (حقایق را با بیان های گوناگون و) مکرّر بیان کردیم، تا پند گیرند، و جز بر رمیدگی آنان نیفزود.
نکته ها:
«صَرّفنا»، بیان گوناگون و متنوّع و تکرارهای مختلف گفتار در جهت روشن تر شدن موضوع بحث است.
انسان فطرتاً تنوّع طلب است، خواه در طبیعت باشد، یا کتاب الهی و این رمز برخی تکرارها و تنوّع بیان ها در قرآن است.
همچنان که از بارش باران بر یک لاشه ی متعفّن، بوی تعفّن برمی خیزد، ورود آیات الهی در دلهای خوگرفته به تکبّر و لجاجت، عفونت تنفّر را بیشتر می کند. (ما یزیدهم الاّ نفورا)
پیام ها:
1- تکرار مطلب، باید متنوّع و جذّاب باشد، (صرّفنا) زیرا یکنواختی اغلب خستگی آور است.
2- انسان پیوسته نیازمند تذکّر است وچه بسا در هربار تکرار، گروهی جذب شوند. (صرّفنا)
3- تکرار در آیات قرآن، برای تذکّر و پندگیری است. (صرّفنا، لیذکّروا)
4- تکرار، برای دوستان دلربا، ولی برای لجوجان نفرت آور. (ما یزیدهم الاّ نفورا)