سوره اِسراء آیه 38
(38) کُلُّ ذَلِکَ کَان سَیِّئُهُ عِندَ رَبِّکَ مَکْرُوهاً
همه ی اینها، گناهش نزد پروردگارت ناپسند است.
نکته ها:
از جامعیّت اسلام اینکه علاوه بر مسائل اعتقادی، سیاسی، نظامی واقتصادی، برای کارهای جزئی مانند رفت وآمد بیرون خانه نیز دستور دارد. از جمله اینکه:
الف: (واقصد فی مشیک)**لقمان، 61.*** در راه رفتن، میانه رو باش.
ب: (ولا تمش فی الارض مرحاً) در زمین با تکبّر و سرمستی راه نرو.
ج: (و عباد الرحمن الذّین یمشون علی الارض هوناً)**فرقان، 63*** بندگان خدا آنانند که در زمین با آرامش و بی تکبّر راه می روند.
د: از قارون هم انتقاد می کند که هنگام عبور در کوچه و بازار، با تکبّر و جلال و جبروت ظاهر می شد.**قصص، 79.***
در سیره ی پیامبر اسلام است که وی حتّی روز فتح مکّه بر الاغی بدون پالان سوار شد. امام حسن مجتبی علیه السلام نیز با داشتن مرکب های زیاد، پیاده به مکّه می رفت. اینها نشانه ی فروتنی اولیای دین است. حضرت علی علیه السلام نیز از اوصاف متّقین، راه رفتن متواضعانه را بر می شمارد. «و مشیهم التواضع»**نهج البلاغه، خطبه 193.***
پیام ها:
1- تکبّر، حتّی در راه، رفتن از نظر قرآن نکوهیده است. (ولا تمش فی الارض مرحاً)
2- راه مقابله با تکبّر، توجّه دادن به ضعف ها وعجزهاست. (انّک لن تخرق الارض)
3- خصلت های درونی در رفتار انسان اثر گذار است. (ولا تمش فی الارض مرحاً)
4- بدی اعمال زشت در همه ی ادیان الهی امری ثابت است. (کان سیّئه...مکروها)
5 - اوامر و نواهی پروردگار، در جهت رشد و تربیت انسان است. (عند ربّک)
سوره اِسراء آیه 39
(39) ذَلِکَ مِمَّآ أَوْحَی إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ وَلَاتَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً ءَاخَرَ فَتُلْقَی فِی جَهَنَّمَ مَلُوماً مَّدْحُوراً
این (دستورات) از حکمت هایی است که پروردگارت بر تو وحی کرده است، و با خدا معبودی دیگر قرار نده که سرزنش شده و رانده، در دوزخ افکنده خواهی شد.
نکته ها:
برخی مفسّران می گویند: مراد از «حکمت»، احکام ثابتی است که در آیات قبل گفته شده و در ادیان دیگر هم بوده و نسخ شدنی نیست.
در آیه ی 22 فرمان نهی از شرک اوّلین حکمت بود و در این آیه نیز نهی از شرک، پایان حکمت هاست.
گاهی خداوند، با خطابی تند به پیامبرش، در واقع به کفّار هشدار می دهد که امید خود را از پیامبر قطع کنند، مثل اینکه می فرماید: اگر سراغ غیر خدا بروی، به جهنّم افکنده می شوی.
پیام ها:
1- اوامر و نواهی خداوند، بر پایه ی حکمت، علم به نیازهای تربیتی بشر و مطابق با عقل است. (اوحی الیک ربّک من الحکمة)
2- عقل و فطرت، انسان را از وحی بی نیاز نمی کند، بلکه انسان نیازمند وحی است. (ذلک ممّا اوحی الیک)
3- در زشتی شرک، همین بس که اگر پیامبر نیز در پی آن رود، نابود می شود. (لاتجعل ... فتلقی فی جهّنم)
4- غیر از مکتب وحی و قانون خدا، راهها و مکاتب دیگر بیراهه است و محرومیّت وملامت ودوزخ را درپی دارد. (لاتجعل مع اللّه... فتلقی فی جهنّم)
5 - پایان شرک، دوزخ ومشرک مستحقّ دوری از رحمت خداست. (فتلقی...)
6- مشرکان در دوزخ علاوه بر سوختن، عذاب روحی نیز دارند. (مَلوما مَدحورا)
سوره اِسراء آیه 40
(40) أَفَأَصْفَکُمْ رَبُّکُم بِالْبَنِینَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَئِکَةِ إِنَثاً إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلاً عَظِیماً
آیا (می پندارید) پروردگارتان شما را با داشتن پسران برگزیده و خودش از فرشتگان، دخترانی گرفته است؟ همانا شما سخن (و تهمت) بزرگی می گویید.
نکته ها:
از جمله عقاید انحرافی مشرکان این بود که فرشتگان را دختران خدا می پنداشتند و قرآن بارها با این مسأله برخورد کرده و آن را دروغ و تهمتی بزرگ شمرده است، از جمله: (أم له البنات و لکم البنون)**طور، 39.***، (ألکم الذَّکَر و له الاُنثی)**نجم، 21.***
البتّه عقیده به فرزند داشتن خدا، نزد یهود و نصارا هم بوده است، ولی اعتقاد به دختر داشتن، مخصوص بت پرستان است.
پیام ها:
1- برتری پسر بر دختر، پنداری بی اساس است. (أفاصفاکم... بالبنین)
2- ربوبیّت خداوند حتّی شامل مشرکان نیز می شود. (ربّکم)
3- عقیده به فرزند داشتن خداوند، هم محکوم است و هم بی انصافی. (لتقولون قولا عظیماً)
4- پندار اینکه فرشتگان دخترند، غلط است. (الملائکة اناثا... قولا عظیما)
5 - انسان نباید آنچه را خود نمی پسندد، برای دیگران بپسندد، چه رسد آنکه برای خدا باشد! (لتقولون قولا عظیماً)