سوره اِسراء آیه 20
(20) کُلّاً نُمِدُّ هَؤُلَآءِ وَهَؤُلَآءِ مِنْ عَطَآءِ رَبِّکَ وَمَا کَانَ عَطَآءُ رَبِّکَ مَحْظُوراً
ما از عطای پروردگارت، اینان (فرصت طلبان) و آنان (دنیا طلبان) را کمک می کنیم و عطای پروردگارت از کسی منع نمی شود.
نکته ها:
خداوند انسان ها را آزاد آفرید و با در اختیار قرار دادن امکانات، آنان را آزمود تا نحوه ی عمل و گزینش آنان روشن شود و معامله کنندگان با خدا، از دیگران جدا شوند، مثل سازمان آب و برق که این دو نعمت را در اختیار همه ی خانه ها قرار می دهد، تا افراد با انتخاب خود، از آنها استفاده ی خوب یا بد بکنند.
پیام ها:
1- سنّت خدا براین است که نعمت و امداد خویش را در اختیار همگان قرار دهد، تا هرکس صفات خوب و بد خویش را بروز دهد. (کلاً نمدّ)
2- ایمان به خداوند وآخرت طلبی، با برخورداری از امکانات مادّی منافاتی ندارد. (کلاً نمدّ)
3- الطاف الهی از شئون ربوبیّت و تفضّل اوست، وگرنه ما طلبی از او نداریم. (عطاء ربّک)
4- عطای خداوند، همیشگی است. (ما کان عطاء ربّک محظوراً)
سوره اِسراء آیه 21
(21) اُنظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَلَلْأَخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجَتٍ وَ أَکْبَرُ تَفْضِیلاً
بنگر که چگونه بعضی از آنان را بر بعض دیگر برتری دادیم، وقطعاً درجات آخرت، بزرگتر و ارزشمندتر است.
نکته ها:
برتری های افراد بر یکدیگر دو نوع است: گاهی به خاطر استعداد، ذوق، فکر، شرایط خانوادگی، جغرافیایی و امثال آن انسان دریافت هایی دارد که اینها لطف خداوند و همراه با مسئولیّت و آزمایش است که این آیه به همین برتری ها اشاره دارد و گاهی برتری ها بر اساس ظلم و استثمار و استحمار است که حساب جداگانه ای دارد.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: درجات بهشت، به مقدار عقل اهل بهشت است.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- توجّه به حکمتِ تفاوت در خلقت، نیاز به تأمّل و دقّت دارد. (اُنظر کیف فضّلنا)
2- جایگاه همه در آخرت، یکسان نیست وبرتری های بس بزرگی وجود دارد. (اکبر درجات)
سوره اِسراء آیه 22
(22) لَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً ءَاخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَّخْذُولاً
با خداوند، معبود دیگری قرار مده که نکوهیده و سرافکنده خواهی نشست.
نکته ها:
گرچه مخاطب آیه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است، ولی مقصود دیگرانند. نظیر اینگونه خطاب در آیات قرآن فراوان است، از جمله آیه ی (و امّا یبلغنّ عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اُفٍّ)**اسراء، 23.*** یعنی هرگاه یکی از پدر و مادر یا هردو، نزد تو به پیری رسیدند، به آنان افّ مگو، با آنکه پیامبر پدر و مادر خود را در کودکی از دست داده بود. در این آیه نیز مراد از «لا تجعل» مردم هستند که به دلیل رهبری پیامبر، آن حضرت مورد خطاب واقع شده است.
پیام ها:
1- شکوفایی و عزّت انسان در سایه ی توحید است و شرک و پرستش غیر خدا انسان را خوار و ذلیل می کند. (ملوماً مخذولا)
2- مکاتب غیر الهی، انسان را به بن بست و رکود و باتلاق می کشاند. (فتقعد ملوماً مخذولا)
3- مشرک، مورد نکوهش خدا، فرشتگان، مؤمنین، وجدان های بیدار و خردمندان جهان است. (ملوماً مخذولا) زیرا نامی از مذمّت کننده نیامده است، تا مطلق و فراگیر باشد.