مقدّمه مؤلّف
اَلحَمدُلِلّه رَبّ العالَمین وَ صلّی اللّه عَلی سَیّدنا محمّد و اهل بَیته المَعصومین
قرآن نور است، بگذریم که بعضی دلالت آن را ظنّی پنداشتند. قرآن محور است، بگذریم که بعضی آن را در حاشیه قرار دادند. قرآن علم بی نهایت الهی است، بگذریم که بعضی حقیقت را در کتب دیگری جستجو کردند.
قرآن خود را، به عظیم**حجر، 87.*** و کریم**واقعه، 77.*** و مجید**بروج، 21. ***توصیف کرد، آیا آن را تعظیم و تکریم و تمجید کردیم؟
قرآن، شفای دردهای فکری، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی و اقتصادی ماست.
قرآن، رابطه ما با خدا، با خود، با جامعه، با همسر و فرزند، با دوست ودشمن و با طبیعت و تاریخ را ترسیم می کند.
قرآن، تنها کتاب آسمانی است که تحریف نشده و هرچه تاریخ بر آن می گذرد، اسرارش بیشتر هویدا می شود.
قرآن را همچون نماز باید به پاداشت، که خود می فرماید: اگر یهود تورات را به پا می داشتند، به سعادت می رسیدند.**مائده، 66.***
از همسر پیامبر اکرم پرسیدند که اخلاق رسول اللّه چگونه بود؟ گفت: خُلق او قرآن بود.**کنزالعمّال، حدیث 18718.***
امام رضا علیه السلام فرمود: تمام سخنانم از قرآن ریشه می گیرد.
امام صادق علیه السلام می فرماید: دلیل آنکه در وضو مقداری از سر را مسح می کنیم، حرف (باء) در (وامسحوا برؤسکم)**مائده، 6.*** است و اگر می فرمود: «وامسحوا رؤسکم» تمام سر را مسح می کردیم. معنای این کلام آن است که در تمام حروف قرآن نکته ای نهفته است.
ملاصدرا در آخر عمر ناله می کند که چرا از آغاز، قرآن را محور کار و تحقیق و تدبر خود قرار نداده و می گوید: در تمام عمر به جای نور در سایه ایستاده بودم، از غصه جانم آتش گرفت و قلبم شعله کشید، چه کنم عمرم تمام، دستم خالی و ...**مقدّمه تفسیر سوره واقعه.***
فیض کاشانی نیز می گوید: کتاب ها و رساله ها نوشتم، تحقیقاتی کردم، ولی در هیچ یک از علوم دوائی برای دردم و آبی برای عطشم نیافتم، به سوی خدا فرار و انابه کردم تا خداوند دستم را گرفت و با تفسیر گره خوردم.**رساله انصاف.***
لطف خداوند مرا بر آن داشت تا در سال 1379 در کنار ستاد اقامه نماز، ستاد تفسیری تشکیل دهم. در قم و مشهد و اصفهان و بعضی مناطق دیگر از افراد فاضل و دلسوز دعوت کردم و به بسیاری از استان ها و حوزه ها و دانشگاه ها رفتم. آن خدایی که پیامبرش را در غار با تار عنکبوت حفظ کرد و کلاغی را معلم بشر در دفن مرده و هدهدی را واسطه ی ایمان یک کشور قرار داد، به این انسان بی بضاعت نیز توفیق داد تا دل هایی را متوجّه قرآن و تفسیر آن بنماید. مسابقات تفسیر در کشور به راه افتاد و هزاران نفر از طلاب و دانشجویان در آن شرکت کردند.
آموزش و پرورش برای فرهنگیان و دانشگاه برای دانشجویان وقوای مسلح برای پرسنل خود برنامه هایی را به اجرا در آورده و مدیریّت حوزه های علمیّه و سازمان اوقاف با اعزام طلاب و دعوت از علما به مسئله ی تفسیر پرداختند.
هدف از این کارها، مهجوریت زدائی از قرآن و راضی کردن دل رسول خدا صلی الله علیه و آله است. گرچه می دانیم شناخت قرآن گام اوّل است و گام های بعدی عمل به قرآن و چشاندن شیرینی معارف آن به نسل نو است.
آری اگر همان گونه که زلیخا یوسف را به زنان مصر نشان داد و همه دست خود را بریده و از خوردن دست کشیدند، ما نیز یوسف قرآن را به مردم نشان دهیم، دست از افراد منحرف خواهند کشید.
خدا را بر این نعمت که قطره ای از نکات و لطائف قرآنی را به ما فهماند شاکریم و از او می خواهیم که این آشنایی را هر روز عمیق تر و مقدمه عمل خود و ارشاد دیگران قرار دهد.
در خاتمه، برای همه کسانی که مرا با قرآن آشنا کردند و مشوّق من بودند، به خصوص مرحوم آیت اللّه سید مهدی روحانی که به حقّ مفسّری عمیق و فقیهی زاهد و متکلّمی قوی بود و در این سال ما را به سوگ خود نشاند، رحمت و مغفرت الهی را طلب می کنم.
محسن قرائتی
1/12/79
مقدّمه ناشر
انقلاب اسلامی ایران با رهبری امام خمینی (ره) و حضور ملّت مسلمان و مبارزات شهدای گرانقدر قبل و بعد از پیروزی، زمینه رشد و ترویج فرهنگ اسلامی و خصوصاً قرآن کریم را فراهم آورد. در این راستا دانشمندان درد آشنای حوزه های علمیّه، با تألیف کتب مناسب در جهت تبلیغ دین گام های بسیاری برداشتند.
کتاب حاضر که بخشی از مجموعه دوازده جلدی «تفسیر نور» می باشد، در جهت مهجوریت زادیی از قرآن و ارائه پیام های انسان ساز کلام الهی به شیوه ای نو و قلمی شیوا، توسط حجّت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی به رشته تحریر درآمده است که در سال 76 به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرّفی گردید.
بدنبال چاپ اوّلین مجلدات این تفسیر، نظرات و پیشنهادات بسیاری از سوی فضلای حوزه و دانشگاه طرح گردید که بیانگر علاقه و توجّه قشر فرهنگی جامعه، به شناخت مفاهیم قرآن کریم از طریق این شیوه می باشد.
اکنون به جهت آشنایی با شیوه ی کار و چگونگی ارائه تفسیر نور، این موارد به اختصار بیان می شود که خود نیز می تواند راهگشای طلاب جوان در جهت فعالیّت های تفسیری باشد.
شیوه کار
پس از انتخاب حداقل دوازده تفسیر معتبر از مفسّران شیعه و اهل سنّت، از قدما و معاصران، چند تن از طلاب فاضل با مطالعه دقیق آنها، به استخراج نکات و برداشت های تفسیری آنها پرداخته و به صورت مکتوب آن را در اختیار مؤلّف قرار می دهند.
ایشان ضمن مطالعه ی آن مطالب، خود نیز به تحقیق و تتبّع پرداخته و با توجّه به نیازهای دینی جامعه، پیام های راهبردی قرآن را برای نسل امروز که تشنه ی دریافت مفاهیم قرآنی هستند، در قالب نکات و پیام های آیه، با نثری ساده و روان ارائه می دهند. البتّه در برخی موارد نیز برداشت های خود را مورد بحث و تبادل نظر با برخی بزرگان حوزه قرار می دهند.
نوشته های ایشان پس از ارائه در برنامه آینه وحی رادیو، ویراستاری شده و قبل از چاپ یکبار دیگر توسط خودشان مورد بازبینی نهایی قرار می گیرد.