سوره اعراف آیه 1, 2
المص
کِتَبٌ أُنزِلَ إِلَیْکَ فَلَا یَکُن فِی صَدْرِکَ حَرَجٌ مِّنْهُ لِتُنذِرَ بِهِ وَ ذِکْرَی لِلْمُؤْمِنِینَ
الف، لام، میم، صاد.
(این) کتابی است که به سوی تو نازل شده، پس در سینه ات تنگی (و شک وتردیدی) از آن نباشد، تا به وسیله ی آن (کتاب)، بیم دهی و برای مؤمنان تذکّر و پندی باشد.
نکته ها
از مجموع 29 سوره که با حروف مقطّعه آغاز شده، بعضی با حروف «الم» و بعضی با حرف «ص» شروع شده است، امّا این سوره با مجموعه «المص» آغاز شده که شاید بیانگر آن باشد که آنچه در تمام آن سوره ها می باشد، در این سوره نیز هست. **تفسیر المیزان ***
پیام ها
1- قرآن، کتابی بس بزرگ است. («کتاب» نکره آمده است)
2- توجّه به قرآن و مفاهیم آن، سبب سعه ی صدر است. «کتاب... فلایکن فی صدرک حرج منه»
3- شرط رسالت و تبلیغ، سعه ی صدر است. «انزل الیک فلایکن فی صدرک حرج منه لتنذر به»
4- از لجاجت کفّار نگران نباش، وظیفه ی تو انذار است، نه اجبار. «لتنذر»
پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله پس از نزول قرآن، نگران نپذیرفتن مردم و مخالفت آنان با قرآن بود که خداوند با این آیه پیامبر را تسلّی می دهد.
5 - هشدارهای انبیا برای عموم است، ولی تنها مؤمنان از آنها بهره گرفته و متذکّر می شوند. «لتنذر به وذکری للمؤمنین»
توضیحات
سیمای سوره اعراف
این سوره دویست و شش آیه دارد و از سوره های مکّی است. در این سوره از اصحاب اعراف و داستان اعراف (آیه 46 و 48) سخن به میان آمده، لذا به «اعراف» نامگذاری شده است.
این سوره سوّمین سوره ای است که با حروف مقطّعه آغاز می شود و اوّلین سوره از سوره های سجده دار قرآن است و در آیه ی آخر آن، سجده مستحبّ وارد شده است.
از میان یکصد و چهارده سوره ی قرآن، هشتاد و شش سوره در مکّه نازل شده است که معمولاً درباره ی اصول عقائد و مبارزه با شرک و توجّه دادن به مقام انسان و امثال آن بحث می کند.
در این سوره علاوه بر آنها، به ماجرای آدم علیه السلام با ابلیس، داستان حضرت نوح، هود، صالح، لوط، شعیب و موسی علیهم السلام، بیان اصول و مبانی دعوت پیامبر اسلام و شرح احوال قیامت، توبه و اصلاح خویشتن، موضوع عرش، میزان، عالم ذرّ و پیمان خداوند با انسان و بیان قرآن و عظمت آن و اعراف و اصحاب اعراف اشاره شده است.
سوره اعراف آیه 3
إِتَّبِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ وَلَا تَتَّبِعُواْ مِن دُونِهِ أَوْلِیَآءَ قَلِیلًا مَّا تَذَکَّرُونَ
آنچه را از جانب پروردگارتان به سوی شما نازل شده، پیروی کنید و از سرپرستانی جز او پیروی نکنید. چه اندک پند می پذیرید!
نکته ها
آیه ی قبل، وظیفه ی پیامبر صلی الله علیه وآله را در انذار و تذکّر بیان کرد و این آیه وظیفه ی امّت را در اطاعت و تبعیّت. آن آیه از پیامبر صلی الله علیه وآله، «سعه صدر» می خواست، اینجا از امّت، «تبعیّت» می طلبد. آیه ی قبل، «أنزل الیک» بود، اینجا «اُنزل الیکم» است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «فاذا التَبَست علیکم الفِتَن کقطع اللیل المظلِم فعلیکم بالقرآن... مَن جعله اَمامه قاده الی الجنّة و مَن جَعَله خلفه ساقه الی النّار» ** تفسیر اثنی عشری*** ، هر گاه فتنه ها همچون پاره های شبِ تار شما را فرا گرفت، پس بر شما باد به قرآن، هرکس قرآن را امام خود قرار دهد به بهشت می رسد و هر کس به آن پشت کند، به آتش دوزخ رهنمون می شود. چنانکه حضرت علی علیه السلام فرمود: «ففی اتّباع ماجائکم من اللّه الفوزالعظیم و فی ترکه الخطاء المبین» ** تفسیر نورالثقلین*** ، رستگاری بزرگ در پیروی از قرآن است و در ترک آن، خطا و گمراهی آشکار می باشد.
پیام ها
1- پیروی از آیات الهی، سبب رشد و تربیت بشر است. «اتّبعوا... ربّکم»
2- لازمه ی ربوبیّت و تربیت الهی، نزول دستورات و راهنمایی ها و تذکّرات است. «ما اُنزل الیکم من ربّکم»
3- نتیجه ی پیروی از وحی، قرار گرفتن تحت ولایت الهی است و ترک آن، قرار گرفتن تحت ولایت دیگران است. «ولا تتّبعوا من دونه أولیاء»
4- اطاعت و پیروی از دیگران، در حقیقت پذیرش ولایت آنهاست. «ولا تتّبعوا من دونه أولیاء» با آنکه می توانست بگوید: «لاتتّبعوا من دونی احدا»
5 - کسی که ولایتِ خدای یکتا را نپذیرد، «ربّکم» باید چندین «ولیّ» را از خود راضی کند. «أولیاء»
6- پندپذیری انسان، اندک است. «قلیلاً ما تذکّرون»