فهرست کتاب


دیوان شمس تبریزی «غزلیات»

مولانا جلال الدین محمد بلخی‏

2872 مرغ اندیشه که اندر همه دل ها بپری -به خدا کز دل و از دلبر ما بی اثری

آفتابی که به هر روزنه ای درتابی Aاز سر روزن آن اصل بصر بی بصری
باد شبگیر که چون پیک خبرها آری Aز آنچ دریای خبرهاست چرا بی خبری
دیدبانا که تو را عقل و خرد می گویندAساکن سقف دماغی و چراغ نظری
بر سر بام شدستی مه نو می جویی Aمه نو کو و تو مسکین به کجا می نگری
دل ترسنده که از عشق گریزان شده ای Aز کف عشق اگر جان ببری جان نبری
رهزنانند به هر گام یکی عشوه دهی Aوای بر تو گر از این عشوه دهان عشوه خری
ای مه ار تو عسسی الحذر از جامه کنان Aکه کلاهت ببرند ار چه که سیمین کمری
به حشر غره مشو این نگر ای مه کز بیم Aمی گریزی همه شب گر چه شه باحشری
می گریزی تو ولی جان نبری از کف عشق Aتیرت آید سه پری گر چه همه تن سپری
گر همه تن سپری ور ره پنهان سپری Aور دو پر ور سه پری در فخ آن دام وری
مردم چشم که مردم به تو مردم بیندAنظرت نیست به دل گر چه که صاحب نظری
در درون ظلمات سیهی چشمان Aهمچو آب حیوان ساکنی و مستتری
خانه در دیده گرفتی و تو را یار نشدAآنک از چشمه او جوش کند دیده وری
گر شکر را خبری بودی از لذت عشق Aآب گشتی ز خجالت ننمودی شکری
چشم غیرت ز حسد گوش شکر را کر کردAترس از آن چشم که در گوش شکر ریخت کری
شیر گردون که همه شیردلان از تو برندAجگر و صف شکنی حمیت و استیزه گری
جگر باجگران آب ظفر از تو خورند -به کمینگاه دل اهل دلان بی جگری
شیر ز آتش برمد سخت و دل آتشکده ای است Aجان پروانه بود بر شرر شمع جری
پر پروانه بسوزد جز پروانه دل Aکه پرش ده پره گردد ز فروغ شرری
شاه حلمی ز خلاء زیر پر دل می روAتا تو را علم دهد واهب انسان و پری
رو به مریخ بگو که بنگر وصلت دل Aتا که خنجر بنهی هیچ سری را نبری
گر توانی عوض سر سر دیگر دادن Aسزد ار سر ببری حاکم و وهاب سری
سر ز تو یافت سری پر ز تو دزدید پری Aز تو آموخت تری و ز تو آورد زری
شیشه گر کو به دمی صد قدح و جام کندAقدحی گر شکند زو نتوان گشت بری
مشتری را نرسد لاف که من سیمبرم Aکه نبود و نبود سیمبری سیم بری
مشتری بود زلیخا مه کنعانی راAسیم بر بود بر سیم بر از زرشمری
زهره زخمه زن آخر بشنو زخمه دل Aبتری غره مشو چنگ کنندت بتری
چنگ دل چند از این چنگ و دف و نای شکست Aوای بر مادر تو گر نکند دل پدری
ای عطارد بس از این کاغذ و از حبر و قلم Aزفتی و لاف و تکبر حیل و پرهنری
گر پلنگی به یکی باد چو موشی گردی Aور تو شیری به یکی برق ز روبه بتری
سر قدم کن چو قلم بر اثر دل می روAکه اثرهاست نهان در عدم و بی صوری

2873 رو رو ای جان سبک خیز غریب سفری Aسوی دریای معانی که گرامی گهری

برگذشتی ز بسی منزل اگر یادت هست Aمکن استیزه کز این مصطبه هم برگذری
پر فروشوی از این آب و گل و باش سبک Aپی یاران پریده چه کنی که نپری
هین سبو بشکن و در جوی رو ای آب حیات Aپیش هر کوزه شکن چند کنی کاسه گری
زین سر کوه چو سیلاب سوی دریا روAکه از این کوه نیاید تن کس را کمری
بس کن از شمس مبر نه به غروب و نه شروق Aکه از او گه چو هلالی و گهی چون قمری

2874 سحری کرد ندایی عجب آن رشک پری Aکه گریزید ز خود در چمن بی خبری

رو به دل کردم و گفتم که زهی مژده خوش Aکه دهد خاک دژم را صفت جانوری
همه ارواح مقدس چو تو را منتظرندAتو چرا جان نشوی و سوی جانان نپری
در مقامی که چنان ماه تو را جلوه کندAکفر باشد که از این سو و از آن سو نگری
گر تو چون پشه به هر باد پراکنده شوی Aپس نشاید که تو خود را ز همایان شمری
بمترسان دل خود را تو به تهدید خسان Aکه نشاید که خسان را به یکی خس بخری
حیله می کرد دلم تا ز غمش سر ببردAگفتم ای ابله اگر سر ببری سر نبری
شمس تبریز خیالت سوی من کژ نگریست Aرفتم از دست و بگفتم که چه شیرین نظری