فهرست کتاب


دیوان شمس تبریزی «غزلیات»

مولانا جلال الدین محمد بلخی‏

2838 صفت خدای داری چو به سینه ای درآیی Aلمعان طور سینا تو ز سینه وانمایی

صفت چراغ داری چو به خانه شب درآیی Aهمه خانه نور گیرد ز فروغ روشنایی
صفت شراب داری تو به مجلسی که باشی Aدو هزار شور و فتنه فکنی ز خوش لقایی
چو طرب رمیده باشد چو هوس پریده باشدAچه گیاه و گل بروید چو تو خوش کنی سقایی
چو جهان فسرده باشد چو نشاط مرده باشدAچه جهان های دیگر که ز غیب برگشایی
ز تو است این تقاضا به درون بی قراران Aو اگر نه تیره گل را به صفا چه آشنایی
فلکی به گرد خاکی شب و روز گشته گردان Aفلکا ز ما چه خواهی نه تو معدن ضیایی
نفسی سرشک ریزی نفسی تو خاک بیزی Aنه قراضه جویی آخر همه کان و کیمیایی
مثل قراضه جویان شب و روز خاک بیزی Aز چه خاک می پرستی نه تو قبله دعایی
چه عجب اگر گدایی ز شهی عطا بجویدAعجب این که پادشاهی ز گدا کند گدایی
و عجبتر اینک آن شه به نیاز رفت چندان Aکه گدا غلط درافتد که مراست پادشاهی
فلکا نه پادشاهی نه که خاک بنده توست Aتو چرا به خدمت او شب و روز در هوایی
فلکم جواب گوید که کسی تهی نپویدAکه اگر کهی بپرد بود آن ز کهربایی
سخنم خور فرشته ست من اگر سخن نگویم Aملک گرسنه گوید که بگو خمش چرایی
تو نه از فرشتگانی خورش ملک چه دانی Aچه کنی ترنگبین را تو حریف گندنایی
تو چه دانی این ابا را که ز مطبخ دماغ است Aکه خدا کند در آن جا شب و روز کدخدایی
تبریز شمس دین را تو بگو که رو به ما کن Aغلطم بگو که شمسا همه روی بی قفایی

2839 بکشید یار گوشم که تو امشب آن مایی Aصنما بلی ولیکن تو نشان بده کجایی

چو رها کنی بهانه بدهی نشان خانه Aبه سر و دو دیده آیم که تو کان کیمیایی
و اگر به حیله کوشی دغل و دغا فروشی Aز فلک ستاره دزدی ز خرد کله ربایی
شب من نشان مویت سحرم نشان رویت Aقمر از فلک درافتد چو نقاب برگشایی
صنما تو همچو شیری من اسیر تو چو آهوAبه جهان کی دید صیدی که بترسد از رهایی
صنما هوای ما کن طلب رضای ما کن Aکه ز بحر و کان شنیدم که تو معدن عطایی
همگی وبالم از تو به خدا بنالم از توAبنشان تکبرش را تو خدا به کبریایی
ره خواب من چو بستی بمبند راه مستی Aز همه جدام کردی مده از خودم جدایی
مه و مهر یار ما شد به امید تو خدا شدAکه زهی امید زفتی که زند در خدایی
همه مال و دل بداده سر کیسه برگشاده Aبه امید کیسه تو که خلاصه وفایی
همه را دکان شکسته ره خواب و خور ببسته Aبه امید آن نشسته که ز گوشه ای درآیی
به امید کس چه باشی که تویی امید عالم Aتو به گوش می چه باشی که تویی می عطایی
به درون توست یوسف چه روی به مصر هرزه Aتو درآ درون پرده بنگر چه خوش لقایی
به درون توست مطرب چه دهی کمر به مطرب Aنه کم است تن ز نایی نه کم است جان ز نایی

2840 منگر به هر گدایی که تو خاص از آن مایی Aمفروش خویش ارزان که تو بس گران بهایی

به عصا شکاف دریا که تو موسی زمانی Aبدران قبای مه را که ز نور مصطفایی
بشکن سبوی خوبان که تو یوسف جمالی Aچو مسیح دم روان کن که تو نیز از آن هوایی
به صف اندرآی تنها که سفندیار وقتی Aدر خیبر است برکن که علی مرتضایی
بستان ز دیو خاتم که تویی به جان سلیمان Aبشکن سپاه اختر که تو آفتاب رایی
چو خلیل رو در آتش که تو خالصی و دلخوش Aچو خضر خور آب حیوان که تو جوهر بقایی
بسکل ز بی اصولان مشنو فریب غولان Aکه تو از شریف اصلی که تو از بلند جایی
تو به روح بی زوالی ز درونه باجمالی Aتو از آن ذوالجلالی تو ز پرتو خدایی
تو هنوز ناپدیدی ز جمال خود چه دیدی Aسحری چو آفتابی ز درون خود برآیی
تو چنین نهان دریغی که مهی به زیر میغی Aبدران تو میغ تن را که مهی و خوش لقایی
چو تو لعل کان ندارد چو تو جان جهان نداردAکه جهان کاهش است این و تو جان جان فزایی
تو چو تیغ ذوالفقاری تن تو غلاف چوبین Aاگر این غلاف بشکست تو شکسته دل چرایی
تو چو باز پای بسته تن تو چو کنده بر پاAتو به چنگ خویش باید که گره ز پا گشایی
چه خوش است زر خالص چو به آتش اندرآیدAچو کند درون آتش هنر و گهرنمایی
مگریز ای برادر تو ز شعله های آذرAز برای امتحان را چه شود اگر درآیی
به خدا تو را نسوزد رخ تو چو زر فروزدAکه خلیل زاده ای تو ز قدیم آشنایی
تو ز خاک سر برآور که درخت سربلندی Aتو بپر به قاف قربت که شریفتر همایی
ز غلاف خود برون آ که تو تیغ آبداری Aز کمین کان برون آ که تو نقد بس روایی
شکری شکرفشان کن که تو قند نوشقندی Aبنواز نای دولت که عظیم خوش نوایی