مبانی معرفتی مهدویت
نویسنده : اصغر طاهرزاده
امام زمان(عج) عامل بقاء عالم
بارالها! برای ما روشن است همچنان‌كه نفسِ انسانی واسطة فیض بین عالم ملكوت و بدن خودش است، انسان كامل هم واسطة فیض بین تو و عالم مخلوق است، و همچنان‌كه نفسِ انسان عامل حیات انسان است، قطب عالم امكان هم عامل بقاء عالم هستی است. خدایا! قلب ما را در این عقیده محقَّق و متمكّن بگردان.
در مقدمه عرض شد كه مقام انسان كامل نسبت به تمام مخلوقات، مقام واسطة فیض است؛ یعنی خداوند فیض خود را از طریق انسان كامل به تمام مخلوقات عطا می‌كند، مثل مقام نفس شما در تن شماست. یعنی نفس شما از عالم ملكوت و عقلتان حقایق را می‌گیرد و در بدنتان جاری می‌كند. وقتی قلب شما از شرك و اخلاق رذیله سالم باشد، نور ملكوت بر عقلتان جلوه می‌كند و از طریق عقل بر زندگی‌تان جاری می‌شود. نفس شما فكر و اندیشه‌اش را از غیب می‌گیرد، مگر این‌كه شیطان و هوس‌ها در آن قلب وسوسه نموده و نفوذ كنند، پس همان‌طور كه نفس شما واسطة فیض بین غیب و بدن شماست، امام زمان(عج) هم واسطة فیض بین حضرت حق و كلّ عالَم‌اند.
در روایت داریم كه پیامبر‌اكرم(ص) فرمودند: «كُنْتُ نَبِیّاً وَ آدَمُ بَیْنَ الْماءِ وَ الطّین»(73)؛ یعنی من پیغمبر بودم در حالی كه حضرت آدم هنوز بین آب و گل بود. و یا حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «كُنْتُ وَصِیّاً وَ آدَمُ بَیْنَ الْماءِ وَ الطّین»(74)؛ یعنی وقتی كه من به پیامبر اكرم(ص) ایمان آوردم و وصیّ آن حضرت قلمداد شدم، حضرت آدم(ع) هنوز بین آب و گل بود. این گونه روایات می‌گوید مقام پیامبر اكرم و ائمه(ع) فوق خلقت این دنیا است، كه اصطلاحاً به آن مقام، «مقام نور عظمت»(75) گویند. مقام نور عظمت، مقام پیامبر و ائمه(ع) است كه عالم را تدبیر می‌كند و واسطة فیض خدا بر عالم امكان است. مقام نور عظمت پیامبر و ائمه(ع) غیر از جسم و بدن و نفس آن‌هاست. نفس پیامبر و امام از مادرشان شروع می‌شود، همان است كه ملاصدرا(رحمة‌الله‌علیه) در رابطه با آن می‌گوید: «اَلنَّفْسُ جِسْمانِیَةُ الْحُدُوث وَ رُوحانِیَةُ الْبَقاء»؛ یعنی نفس در بستر عالم ماده پدید می‌آید، به عبارت دیگر وجودش از شكم مادر شروع می‌شود، ولی به حالت روحانی برای همیشه باقی است.(76) امّا مقام «نور عظمت» همان چیزی است كه پیامبر اكرم(ص) می‌فرمایند: «اَوَّلُ ما خََلَقَ اللهُ نُوری»؛ یعنی اوّلین چیزی كه خداوند خلق كرد، نور من بود. و در روایت دیگری، همه ائمه(ع) می‌فرمایند: «كُلُّنا واحِدٌ مِنْ نُورٍ واحِد»(77)؛ یعنی همة ما نور واحدی هستیم، و یا در روایت دیگر می‌فرمایند: «كُلُّنا مُحَمَّدٌ»؛ یعنی همة ما نور واحد و همه ما نور محمّد(ص) هستیم.(78) البته باید در فهم این مقام و فهم این روایات دقیق باشید و زحمت بكشید. و اگر متوجّه این روایات و مقامات نمی‌شوید، حداقل سكوت كنید و انكار نكنید. وقتی كسی ظرفیت درك اسرار آل‌محمّد(ص) را ندارد، نباید برای او این اسرار را گفت. مرحوم‌كلینی(رحمة‌الله‌علیه) در اصول كافی ج1ص275 آورده كه سُدَیْر گفت: من و ابوبصیر با حضرت امام‌صادق(ع) روبه‌رو شدیم در حالی كه حضرت ناراحت بودند از این كه مردم گمان می‌كنند آن حضرت علم غیب دارند و فرمودند: «جز خدا هیچ كس علم غیب ندارد». بعد می‌گوید به دنبال حضرت رفتیم و پرسیدیم: ولی فدای شما شویم، ما می‌دانیم كه حقّاً شما علوم بسیار فراوان دارید، حضرت فرمودند: «آری؛ آن علمی كه باعث شد آصف‌بن‌برخیا، قصر بلقیس را از یمن به خدمت حضرت سلیمان بیاورد، قطره‌ای است در مقابل اقیانوس علم ما». ولی ملاحظه می‌فرمایید كه امامان در مقابل مردم عادی كه نمی‌توانند مقام امام را درك كنند و امام را در حدّ یك بدن و یك روح می‌شناسند، هرگز از حقیقت خود سخن نمی‌گویند و حتّی نفرین هم می‌كنند بر كسی كه اَسرار آن‌ها را فاش كنند، امّا اگر افرادی را بیابند كه مستعدِ دركِ حقایق امامت باشند، پرده از اسرار خود برمی‌دارند و ما هم باید همین روش را داشته باشیم وگرنه امام‌زمان(عج) لطف خاصشان را از ما دریغ می‌كنند. گفت:
وگر از عام بترسی كه سخن فاش كنـی
سخن خاص نهان در سخن عام بگو
ور از آن نیز بترسی هِله چون مرغ چمن
دمبـدم زمــزمــة بـی‌الف و لام بگــو
نقش واسطة فیض بودن امام زمان(عج)
خدایا! برای ما روشن شده كه هر انسانی از انسان كامل انسانیت خود را می‌گیرد تا آدم شود و ما هم آمده‌ایم در زمین تا آدم شویم، پس به حقیقت امام زمانمان ما را از بهرة لازمی كه باید از امام زمانمان بگیریم، محروم مگردان.
از یك جهت خداوند نزدیك‌ترین موجود به مخلوقاتش است و خودش در آیه 186 سورة بقره به پیامبرش فرمود: اگر بندگان من از تو سراغ مرا گرفتند، «فَإنّی قَریبٌ»؛ من كه نزدیكم، و نفرمود؛ بگو من نزدیكم، یعنی حتّی بین ما و پروردگارمان، پیامبر اكرم(ص) هم از جهت وجودی فاصله نیست و لذا در هر روز صبح – در دعای عهد(79) - از خدا، كه نزدیك‌ترین وجود به ما است، تقاضا می‌كنیم كه ما را در زمرة یاران و اطرافیان و ذوب‌شدگان مولا و سیّدمان حضرت صاحب‌الزمان قرار بده، از طرف دیگر حالا اگر خواستی به قرب خاص برسی و بین تو و حضرت حق، همة حجاب‌ها كنار رود، باید از طریق ذوب‌شدن در وجود اقدس صاحب‌الزمان به چنین درجه‌ای برسی، یعنی از یك جهت خداوند را به كمك می‌گیری تا به امام زمان(عج) نزدیك شوی و از جهت دیگر امام زمان(عج) را كمك می‌گیری تا به آن قرب خاصّ الهی كه مخصوص اولیاء الهی هست دست بیابی و بهرة خاص ببری.
جدایی جبهة حق از باطل، كمال زندگی زمینی
خدایا! می‌دانیم در نهایت، دنیا باید شبیه قیامت گردد تا قیامت شروع شود، خاصیت قیامت «وَامْتازُوا الْیَومَ اَیُّهَا الْمُجْرِمُون»(80) است، یعنی جداشدن كامل حق از باطل. با ظهور حضرت‌حجّت(عج) نیز جبهة حق با همه یاران تاریخی‌اش و جبهه باطل با همة ظالمان تاریخی‌اش، ظهور می‌كند تا نمایش كامل جبهه حق و باطل، ظهور كند و دنیا معنی حقیقی خود را بیابد، بارالها! ما را از حامیان پایدار جبهه حق قرار بده و در زمرة سربازان حجّت خود قلمداد بفرما.(81)
این‌كه ظهور حضرت حجّت(عج) را یكی از شرایط تحقّق قیامت می‌دانند و به اصطلاح از «اَشْراطُ‌السّاعَة» می‌شناسند، شاید در همین رابطه باشد كه كمال زندگی زمینی به جدا شدنِ جبهه حق از جبهة باطل است، تا دنیا شایستگی قیامتی شدن را پیدا كند، مثل كمال یك انسان كه باید هر چه بیشتر مرز بین بدی‌ها و خوبی‌ها را در قلب خود روشن نماید و بدی‌ها را خوبی نپندارد.
حال كه تحقّق شرایط جدایی جبهه حق از جبهة باطل در زمین حتمی است و زیباترین مرحله زندگی زمینی چنین شرایطی است كه حق و باطل كاملاً از هم جدا شده باشد، جا دارد كه اساسی‌ترین آرزوی هر انسانی وارد شدن به چنین شرایطی باشد و از خدا بخواهیم در چنین شرایطی با لطف و كرمش ما را در جبهة كاملاً حقِ امام‌زمان(عج) قرار دهد تا مزه واقعی زندگی دنیایی را بچشیم و از بهرة حقیقی زندگی زمینی برخوردار شویم.